Duket sikur kuptimi ynë për planetin Mars vazhdon të zgjerohet në baza mujore.
Falë pesë automjeteve robotike që eksplorojnë peizazhin e planetit me pluhur, mostrat e shkëmbinjve dhe pluhurit marsianë janë mbledhur tashmë nga NASA. Ata janë në rrugën e tyre për t’u kthyer në Tokë për testim, të vendosur për të mbërritur menjëherë pas vitit 2030.
Ndërkohë, NASA nuk po humb kohë duke mbledhur dhe analizuar të dhëna nga planeti i kuq përmes fotografive të dërguara nga roverët dhe satelitët e saj.
Zhvillimet e fundit kanë ardhur nga harta topografike e relievit të Marsit, e cila tregon më shumë se 6500 kilometra ‘kreshta lumore’ në sipërfaqen e planetit. Gjeoshkencëtarët thonë se ky erozion ka shumë të ngjarë të jetë skalitur nga uji i rrjedhshëm si lumenjtë dhe oqeanet.
Kjo është e rëndësishme sepse jeta biologjike siç e njohim varet nga ekzistenca e ujit. Nëse një oqean ishte i pranishëm në një moment në Mars, ka një probabilitet të lartë që edhe jeta – qoftë bazë apo shumë inteligjente – të ketë bërë gjithashtu.
Si e zbuloi NASA oqeanin e vdekur të Marsit?
Shkencëtarët janë përfshirë në një debat të hapur nëse ka pasur ndonjëherë ujë në Mars që nga vitet ’90.
Pak para fillimit të mijëvjeçarëve, kamerat e reja dhe të përmirësuara në Misionin Global Surveyor dërguan fotografi që ekipi i NASA-s tha se “nuk treguan asnjë formë tokësore bregdetare në zonat ku studiuesit e mëparshëm – duke punuar me imazhe me rezolucion më të ulët nga Viking Rover – propozuan se kishte vija bregdetare”.
NASA e gëlltiti ‘gabimin’ në analizën e saj të mëparshme dhe vazhdoi të dërgonte më shumë misione eksplorimi për çdo rast.
Por udhëtimi në hapësirë kërkon kohë dhe kthimi i të dhënave për analizë mund të zgjasë edhe më shumë. Pakoja e fundit e provave nga Marsi është një shembull i përsosur për këtë.
Harta e relievit të Marsit – e cila tregon një shtrirje të vijave bregdetare të gërryera – u kap në fakt nga Orbiteri i Reconnaissance i NASA-s, një satelit që kaloi pranë planetit të kuq në vitin 2007.
Gjatë një analize të re të qindra prej këtyre imazheve, një depresion topografik në Mars i quajtur Aeolis Dorsa u vlerësua për trashësinë e kreshtës, këndet dhe vendndodhjen e tij. Ngjashmëritë me rrugët ujore të Tokës ishin jashtëzakonisht të ngjashme.
“Në Tokë, ne hartojmë historinë e rrugëve ujore duke parë sedimentin që depozitohet me kalimin e kohës. Ne e quajmë atë stratigrafi, idenë që uji transporton sedimentet dhe ju mund të matni ndryshimet në Tokë duke kuptuar mënyrën se si grumbullohet sedimenti.” tha gjeoshkencëtari i Universitetit Shtetëror të Pensilvanisë, Benjamin Cardenas.
“Kjo është ajo që ne kemi bërë këtu – por është Marsi,” vazhdoi ai.
Për momentin, rajoni i Marsit i Aeolis Dorsa duket të jetë zona me kreshtat lumore më të theksuara. Kërkimi do të vazhdojë për të zbuluar më shumë.
Pyetja miliona dollarëshe
A mund të ketë ekzistuar jeta në Mars?
“Ajo që menjëherë vjen në mendje si një nga pikat më domethënëse këtu, është se ekzistenca e një oqeani të kësaj madhësie do të thotë një potencial më i lartë për jetë,” tha gjeoshencëtari Ben Cardenas.
“Nëse në Marsin e lashtë do të kishte baticë, ato do të kishin qenë këtu [në rajonin Aeolis Dorsa], duke sjellë dhe nxjerrë ujë me butësi”, thotë Cardenas. “Ky është pikërisht lloji i vendit ku jeta e lashtë marsiane mund të kishte evoluar.”
Shumë njerëz tashmë supozojnë se miliarda vjet më parë, Marsi dikur ishte shtëpia e ujit dhe e jetës komplekse. Disa madje argumentojnë se një qytetërim i tërë dikur ka jetuar atje dhe ka të ngjarë të jetë zhdukur nga një fenomen i shpejtë i ndryshimit të klimës.
Ndoshta një shoqëri inteligjente marsiane gjeti një planet tjetër për të jetuar përpara se i tyre të shkatërrohej?
Duke kuptuar pafundësinë e universit (megjithatë e pamundur), duket disi naive të mendosh se njerëzit janë të vetëm në të – aq më tepër kur e krahason moshën e Tokës me moshën e vlerësuar të universit.
Përpara se t’u bëjmë shkencëtarëve pyetjen tjetër të madhe: ku shkoi saktësisht i gjithë uji i Marsit?
Burimi: Thred.
