Pas vitesh të zhytur në një pandemi vdekjeprurëse, një fond rimëkëmbjeje historike, një luftë shkatërruese, një krizë energjie dhe shifra marramendëse inflacioni, liderët e BE-së janë gati të rikthejnë migrimin në krye të agjendës politike.
Çështja, përgjegjëse për hapjen e çarjeve të thella midis vendeve të BE-së, nuk u zbeh kurrë. Por një rritje prej 64% në kalimet e parregullta kufitare – rreth 330,000 – dhe një rritje prej 46% e kërkesave për azil – gati 924,000 – vitin e kaluar kanë ndezur një ndjenjë të re urgjence midis politikanëve për t’i dhënë një tjetër temë temës shpërthyese.
Austria po kërkon fondet e BE për të financuar një gardh të ri përgjatë kufirit Bullgari-Turqi. Italia po shtyn për një kod sjelljeje në mbarë BE-në për anijet e shpëtimit në Mesdhe. Dhe Danimarka, një vend që ndjek një politikë “zero-azili”, po kërkon mbështetje për të ngritur qendra pritjeje jashtë bllokut.
Brukseli duket se e ka lexuar sallën: një samit i jashtëzakonshëm dy-ditor është mbledhur këtë javë për të trajtuar migrimin dhe kontrollin e kufijve të jashtëm ballë për ballë.
Komisioni Evropian po përpiqet të shfrytëzojë momentin për të çuar përpara “Paktin e Ri mbi Migracionin dhe Azilin” të ngecur prej kohësh, një propozim i ndërlikuar dhe holistik që synon të bashkojë të gjitha aspektet e ndryshme të politikës së migracionit dhe të zëvendësojë qasjen ekzistuese të krizës ad-hoc.
“Migrimi është një sfidë evropiane e cila duhet të përballet me një përgjigje evropiane,” shkroi presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen në një letër drejtuar liderëve përpara samitit të shkurtit.
Ç’është më e rëndësishmja, “Pakti i Ri” bazohet në parimin që prej vitesh ka vënë përballë shtetet anëtare: ndarjen e drejtë të përgjegjësisë dhe solidaritetin.
‘Midis një shkëmbi dhe një vendi të vështirë’
Sipas të ashtuquajturës Rregullore e Dublinit, e miratuar për herë të parë në vitin 2013, kërkesa e paraqitur nga një azilkërkues bëhet përgjegjësi e shtetit të parë anëtar të mbërritjes.
Ky sistem është kritikuar gjerësisht nga qeveritë dhe organizatat e shoqërisë civile njësoj, sepse ai vendos një barrë joproporcionale mbi vendet e vijës së parë, si ato në Mesdhe, të cilët përballen me detyrën e madhe të përpunimit të kërkesave për azil nga migrantët të cilët shpeshherë nuk duan të qëndrojnë në atë vend dhe preferojnë të udhëtojnë në veri.
Këtu lind pyetja e madhe në thelbin e debatit të përhershëm: Si mundet BE, si një bashkim politik me kufij të jashtëm të përbashkët, të zhvendosë dhe rishpërndajë këta qindra mijëra aplikantë në një çështje që konsiderohet e drejtë dhe e balancuar?
Deri më tani, përgjigja ka qenë: thjesht nuk mundet.
“Migrimi aktual është kapur midis një guri dhe një vendi të vështirë, në thelb. Flukset e migracionit, presionet migratore vazhdojnë, por vendet anëtare po e kanë shumë të vështirë të bien dakord për një sërë zgjidhjesh efektive dhe të përbashkëta për këtë,” Andrew Geddes, Drejtor i Qendrës së Politikave të Migracionit në Institutin Universitar Evropian (EUI), tha për Euronews.
“Disa shtete anëtare thjesht refuzojnë dhe nuk do të marrin pjesë në skemat që përfshijnë zhvendosjen e emigrantëve nëpër BE.”
‘Një debat i privuar nga energjitë e reja’
“Pakti i Ri” i propozuar ofron një përgjigje tjetër për dilemën e zhvendosjes: një mekanizëm “solidariteti efektiv”.
Mekanizmi do t’u paraqesë vendeve të BE-së tre opsione për të ndihmuar një shtet anëtar, sistemi i migrimit të të cilit është nën presion për shkak të rritjes së të ardhurve të rinj: të pranojë një numër azilkërkuesish të zhvendosur, të paguajë për kthimin e aplikantëve të refuzuar në vendin e tyre të origjinës, ose të financojë një sërë “masash operacionale”, të tilla si qendrat e pritjes dhe mjetet e transportit.
Pengimet do të llogariten në bazë të PBB-së dhe popullsisë së vendit. Pasi të ketë rënë dakord, Komisioni Evropian më pas do të miratojë një akt për t’i bërë zotimet ligjërisht të detyrueshme.
Nuk kërkon shumë kohë për të kuptuar se sistemi paraqet dy kushte që janë të mallkuar për shtetet anëtare në anët e kundërta të debatit.
Për ata që kërkojnë më shumë zhvendosje, si Gjermania, Franca, Italia dhe Greqia, sistemi i lë vendet ngurruese të largohen duke ofruar dy opsione – sponsorizimin e kthimit dhe masat operacionale – që nuk përfshijnë marrjen e asnjë personi brenda kufijve të tyre.
Për ata që shtyjnë kundër zhvendosjes, si Polonia, Hungaria, Sllovakia dhe Austria, sistemi prezanton premtime të detyrueshme që do t’i detyrojnë ata të kontribuojnë pavarësisht nëse duan apo jo.
Perspektivat përplasëse e kanë dënuar “Paktin e Ri” në një harresë legjislative, me pak ose aspak përparim që nga prezantimi i tij në shtator 2020.
‘Interesat kombëtare dhe agjendat politike afatshkurtra’
“Nuk ka asnjë zgjidhje të habitshme të drogës ose magjisë gati për çështjen përçarëse të ndarjes së përgjegjësive,” tha për Euronews Alberto-Horst Neidhardt, kreu i programit të migracionit në Qendrën e Politikave Evropiane (EPC).
“Për një kohë të gjatë, debati i migracionit është privuar nga energjitë e reja dhe oksigjeni jetik, i shtyrë në një cep nga interesat kombëtare dhe axhendat politike afatshkurtra.”
Një mekanizëm i zhvendosjes vullnetare i mbështetur nga 23 vende evropiane ka rezultuar deri më tani në 435 azilkërkues të zhvendosur – nga 8,000 premtime që priten të përmbushen në baza vjetore.
Mungesa e vazhdueshme e konsensusit se si të merret me migracionin brenda vendit “rrezikon të përkthehet në vëmendje disproporcionale për kthimin dhe ripranimin,” shtoi Neidhardt.
“Politikat e BE-së për migracionin dhe azilin nuk janë në gjendje të shëndetshme.”
Në fakt, diskutimet në Bruksel kanë marrë një fokus të theksuar në dimensionin e jashtëm të migracionit, marrëdhëniet midis BE-së dhe vendeve të shumta të origjinës, duke reflektuar një zhvendosje në rritje nga menaxhimi në parandalimin e ardhjeve.
Kërkesat për azil 2010-2022
Marrë nga BE-ja dhe vendet e lidhura të Shengenit
Rritjet e të gjitha kohërave në aplikimet për azil të paraqitura nga shtetas nga vende të konsideruara tradicionalisht “të sigurta”, si Turqia, Bangladeshi, Maroku, Gjeorgjia, Egjipti dhe Peruja, kanë nxitur më tej thirrjet për një angazhim ndërkombëtar më të fuqishëm dhe bindës.
“Shumë nga vendet e tjera që diskutohen janë larg të qenit të qëndrueshme dhe ato nuk janë “të sigurta” në asnjë kuptim të fjalës,” tha Catherine Woollard, drejtore e Këshillit Evropian për Refugjatët dhe Mërgimtarët (ECRE) në një deklaratë kritike, duke vënë në dukje “Alarmizmi” në të gjithë bllokun po prodhohet për qëllime politike.
“Bërja e politikave në modalitetin e panikut ushqen një qasje të bazuar në frikëra të pabaza dhe jo në nevoja, interesa, konsiderata të burimeve ose detyrime ligjore.”
BE-ja të përdorë ‘levën’ kundër vendeve të origjinës
Vëmendja është përqendruar gjithashtu në shkallën e kthimit të azilkërkuesve të papërshtatshëm në BE.
Shifra e ulët (rreth 21%) ka zemëruar qeveritë e vijës së ashpër, të cilat kanë ngritur spektrin e përdorimit të nenit 25a të Kodit të Vizave të BE-së për të goditur masa kufizuese ndaj vendeve jo bashkëpunuese.
Letra e Von der Leyen e pranon këtë realitet dhe flet për projekte kundër kontrabandës, ekipe operacionesh të përbashkëta dhe partneritete talentesh për të shpejtuar kthimet dhe për të frenuar largimet.
“Levat nga fusha të ndryshme të politikave, duke përfshirë vizat, tregtinë, investimet (…) dhe mundësitë e migrimit legal dërgojnë sinjale të qarta për partnerët në lidhje me përfitimet e bashkëpunimit me BE-në dhe duhet të përdoren plotësisht,” shkroi shefi i Komisionit.
Por ekspertët paralajmërojnë se eksternalizimi i politikës së azilit, i njohur gjithashtu si “off-shoring”, injoron arsyet themelore që nxisin flukset e migracionit, të tilla si vështirësitë ekonomike, diskriminimi dhe ndryshimet klimatike, dhe mund të çojnë në shkelje të të drejtave të njeriut dhe ndalime të paligjshme jashtë vendit. BE.
“Kërkimi i azilit është një simptomë dhe jo shkak“, tha Andrew Geddes.
“Shtypja e varkave dhe kontrabandistëve dhe gjëra të tilla mund të kenë disa efekte, mund të çojnë në vdekjen e më shumë njerëzve, sigurisht, por nuk po bën asgjë për të trajtuar disa nga shkaqet më të thella themelore të kësaj zhvendosjeje.”
Burimi: Euronews
