Bashkimi Evropian mund të jetë gati të mbështesë Ukrainën që të bëhet anëtari i saj më i ri, por procesi nuk do të jetë i lehtë: jo vetëm vendi është ende në luftë, por disa vende të tjera janë të etur për t’u bashkuar – dhe kanë qenë për disa kohë.
Vetëm disa ditë pasi Rusia filloi pushtimin e saj të paprovokuar të vendit, Ukraina i dërgoi një letër BE-së për të filluar zyrtarisht procesin e saj të aplikimit.
Që atëherë, disa zyrtarë të BE-së kanë dalë në mbështetje të anëtarësimit të Ukrainës në bllok, por ata kanë qenë gjithashtu të qartë se ky do të ishte një proces i gjatë, edhe nëse përpiqen t’i shpejtojnë gjërat duke pasur parasysh rrethanat e Ukrainës.
Komisioni Evropian, krahu ekzekutiv i BE-së, pritet të nxjerrë një opinion për anëtarësimin e Ukrainës në BE në javët e ardhshme – por kjo ka të ngjarë të shënojë vetëm fillimin e një rrugëtimi të gjatë dhe të vështirë.
Edhe presidentja e Parlamentit Evropian Roberta Metsola ka pranuar se pranimi i anëtarëve të rinj në BE mund të jetë sfidues.
“Pranimet janë gjithmonë komplekse – ju keni vende të ndryshme, rrugë të ndryshme, hapa të ndryshëm për të ndërmarrë, rregulla të ndryshme për t’iu përmbajtur. Por ky është momenti që ne duhet të dërgojmë mesazhin më të fortë politik: Ukraina i përket familjes evropiane”, tha ajo për CNBC muajin e kaluar.
Sipas Daniel Gros, nga CEPS me qendër në Bruksel, marrja e mbështetjes politike për t’u bashkuar me BE-në përfaqëson “një nxitje morale për Ukrainën dhe një sinjal për Rusinë se BE-ja nuk do të pengohet”.
Por për BE-në, mbështetja e ofertës së anëtarësimit të Ukrainës është një akt delikat balancues që prek shumë vende.
Po të tjerët?
Kombeve në Ballkanin Perëndimor u është premtuar prej kohësh pranimi, për shembull – duke përfshirë Maqedoninë e Veriut, e cila madje ndryshoi emrin e saj në një përpjekje për të forcuar shanset e saj për t’u anëtarësuar në BE – por negociatat ende nuk kanë filluar.
Moldavia, e cila kufizohet me Ukrainën, dhe Gjeorgjia, e cila kufizohet me Rusinë, kanë kërkuar gjithashtu të bashkohen me bllokun pas pushtimit rus.
“Veçanërisht në sfondin e luftës në Ukrainë, ne duhet të qëndrojmë vigjilentë dhe t’i japim të njëjtin prioritet vendeve të Ballkanit Perëndimor si Ukrainës,” thanë ministrat austriakë Alexander Schallenberg dhe Karoline Edtstadler në një letër drejtuar kryediplomatit të BE-së Josep Borrell në fund të muajit.
“Ne nuk mund t’i lejojmë vetes të krijojmë kandidatë të klasit të parë dhe të dytë.”
Ballkani Perëndimor është një term që përdoret për t’iu referuar gjashtë vendeve në Evropën Jugore dhe Lindore: Republikën e Shqipërisë, Bosnjë-Hercegovinën, Malin e Zi, Republikën e Kosovës, Republikën e Maqedonisë së Veriut dhe Republikën e Serbisë.
Rreziku për BE-në është se shihet se po i jep trajtim preferencial Kievit – duke mërzitur pjesë të tjera të kontinentit dhe potencialisht duke i shtyrë ato më pranë Rusisë.
“Ne duam dhe kemi nevojë për ato vende të ankoruara fort në kampin tonë, atë të modelit evropian të jetës, ne duhet t’u tregojmë atyre se ata janë partnerë kryesorë dhe se ne jemi seriozë për të ardhmen e tyre evropiane,” thanë ministrat austriakë në letër.
Komisioni Evropian, krahu ekzekutiv i BE-së, nuk ishte menjëherë i disponueshëm për koment kur u kontaktua nga CNBC të martën.
Edhe pasi të publikojë opinionin e saj për anëtarësimin e Ukrainës në bllok, ka të ngjarë të kalojnë vite përpara se vendeve anëtare t’u jepet mundësia për të miratuar pranimin e Kievit, në një masë të madhe, sepse Ukrainës do t’i duhet të zbatojë disa reforma ekonomike dhe politike për të respektuar rregullat evropiane.
Megjithatë, presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen ka qenë e zëshme për përkatësinë e Ukrainës në BE. Muajin e kaluar, ajo avokoi për ndihmë financiare për rindërtim, si një mënyrë për të ndihmuar gjithashtu pranimin e Ukrainës në bllok.
“Ai mund të vendosë një sistem piketash dhe objektivash për të siguruar që paratë evropiane të sillen vërtet për popullin e Ukrainës dhe të shpenzohen në përputhje me rregullat e BE-së. Mund të ndihmojë në luftimin e korrupsionit, përafrimin e mjedisit ligjor me standardet evropiane dhe përmirësimin rrënjësor të kapacitetit prodhues të Ukrainës”, tha ajo në Parlamentin Europian, duke shtuar se “në fund, do të hapë rrugën për të ardhmen e Ukrainës brenda Bashkimit Europian”.
‘Shumë e vështirë’
Por ekspertët politikë mendojnë se anëtarësimi i plotë për Ukrainën është disi larg.
“Ndërsa nuk ka gjasa që Ukraina të bashkohet me BE-në së shpejti, ka një ndryshim të qartë në qëndrimet ndaj zgjerimit midis liderëve të BE-së, të cilët kanë kuptuar se mbajtja në pritje e vendeve që duan të bëhen anëtarë është shumë zhgënjyese dhe hap derën për kthimin demokratik dhe ndikimin kundër BE-së nga Rusia, nga Kina,” tha Anna Rosenberg, partnere në firmën këshilluese Signum Global, përmes emailit.
“Pra, po, liderët e BE-së tani janë disi më të hapur ndaj zgjerimit sesa para luftës, por megjithatë mbetet shumë e vështirë – problemet me vende si Hungaria janë dëshmi për këtë. Asnjë lider i BE-së nuk dëshiron të lejojë një Hungari të dytë në bllok,” shtoi ajo.
Hungaria, e cila u bashkua me BE-në në vitin 2004, ka qenë prej kohësh një gjemb në sytë e institucioneve të Evropës.
Kjo është evidente së fundmi në vendimin për vendosjen e embargos së naftës ndaj Rusisë. Komisioni Evropian e bëri propozimin në fillim të majit, por kryeministri hungarez Viktor Orban udhëhoqi një koalicion të një numri të vogël vendesh në negocimin e ndarjeve. Kjo e zvarriti procesin për shumë më gjatë sesa pritej fillimisht.
“BE-ja me 27 është shpesh e paqeverisshme dhe për mendimin tim është e vështirë të shohësh anëtarë të rinj që pranohen në klub pa rishikime të Traktatit të llojit që propozoi [Presidenti francez Emmanuel] Macron, votim më i kualifikuar i shumicës dhe më shumë integrim fiskal,” tha përmes emailit Jacob Kirkegaard, nga Instituti Peterson për Ekonominë Ndërkombëtare.
Aktualisht – dhe siç tregohet nga ngërçi i fundit mbi embargon ruse të naftës – vendimet kryesore të politikës së jashtme kërkojnë unanimitet.
Kjo është ndonjëherë e vështirë, duke pasur parasysh se BE-ja përbëhet nga 27 vende me prioritete të brendshme shpesh krejtësisht të ndryshme. Dhe mund të bëhet edhe më e vështirë nëse grupi zgjerohet.
Një tjetër ndërlikim është fakti se aktualisht nuk ka qartësi se kur do të përfundojë lufta e Rusisë në Ukrainë.
“Një parakusht për një proces kuptimplotë pranimi nuk është vetëm që Ukraina të fitojë luftën në kuptimin që ata kanë nevojë për kontroll mbi territorin e tyre, por që një marrëveshje reale paqeje të nënshkruhet me Rusinë,” tha Kirkegaard, duke shtuar se “një situatë konflikti e ngrirë nuk do t’i japë Ukrainës anëtarësimin në BE.”
“Natyrisht, pyetja është se si të arrihet kjo, duke pasur parasysh se në njëfarë kuptimi Moska ka të drejtën e vetos mbi anëtarësimin e mundshëm të Ukrainës në BE – asnjë marrëveshje paqeje, asnjë anëtarësim në BE në fund”.
Burimi: CNBC
