Në korridoret e pushtetit në Stokholm dhe Helsinki, shampanja është në akull.
Pas vetëm tre muajsh, 28 nga 30 shtete të NATO-s kanë ratifikuar ndryshimet e traktatit në parlamentet e tyre kombëtare që do të miratonin anëtarësimin për Finlandën dhe Suedinë; ndërsa 24 vende kanë depozituar tashmë dokumentet e reja në Uashington.
Por ka dy arsye pse tapat nordike të shampanjës nuk po shfaqen ende: Hungaria dhe Turqia.
Në shtator, ministri i jashtëm finlandez tha se homologu i tij hungarez kishte premtuar se do të vazhdonte me ratifikimin dhe i siguroi finlandezët se nuk kishte kundërshtime ndaj pranimit të Finlandës apo Suedisë.
Disa javë më parë në fund të gushtit, Ministri i Hungarisë për Zhvillimin Rajonal (dhe ish-komisioneri i BE-së) Tibor Navracsics vizitoi Helsinkin dhe u tha deputetëve finlandezë se vendi i tij do të ratifikonte kërkesën e tyre për anëtarësim në NATO pa vonesë.
“Hungaria mbështet anëtarësimin e Finlandës në NATO, por procesi i ratifikimit në parlamentin hungarez është ende duke u zhvilluar,” vuri në dukje një deklaratë për shtyp e qeverisë finlandeze në atë kohë.
Megjithatë, këtë javë, politikanët e Fidesz të Viktor Orbanit bllokuan paraqitjen e një mocioni në parlament që do të kishte përshpejtuar votimin mbi procesin e pranimit në NATO si për Finlandën ashtu edhe për Suedinë, në një lëvizje që tërhoqi kritika të ashpra nga opozita.
“Ky është një vendim i pakuptueshëm dhe i pajustifikuar,” tha Bertalan Tóth, deputeti hungarez që u përpoq të paraqiste mocionin.
“Finlanda dhe Suedia janë partnerë të përkushtuar të NATO-s, kanë qenë të përfshirë në programin e Partneritetit për Paqe të Aleancës që nga viti 1994 dhe kanë luajtur dhe po luajnë një rol aktiv në operacionet e mbështetjes së paqes të udhëhequra nga NATO në të kaluarën dhe të tashmen,” shtoi ai.
Diskutimi i procesit të anëtarësimit është ende në planin e parlamentit hungarez, teorikisht. Megjithatë, asnjë datë nuk është caktuar që do të thotë, për momentin, çështja është në prapavijë.
Çfarë do të thotë kjo për Finlandën dhe Suedinë?
Prapa skenave në Helsinki dhe Stokholm, do të ketë një shkallë të caktuar zhgënjimi midis ministrave dhe zyrtarëve, duke menduar se ata kanë arritur kaq larg, kaq shpejt me anëtarësimin në NATO, vetëm për t’u bllokuar në pengesat e fundit.
Pra, a ka ndonjë gjë që secili vend mund të bëjë për të sjellë më shumë presion mbi Viktor Orbán dhe qeverinë e tij?
“Mund të mos ketë shumë Finlanda që mund të bëjë për këtë,” tha Minna Ålander, një studiuese në Institutin Finlandez të Çështjeve Ndërkombëtare në Helsinki.
“Ndoshta Fidesz shpreson të lidhë anëtarësimin e Finlandës dhe Suedisë në NATO me propozimin e fundit të Komisionit të BE-së për të ngrirë fondet për Hungarinë për shkak të shqetësimeve për sundimin e ligjit,” tha ajo për Euronews.
“Megjithatë në këtë rast duket se Orban sapo po i bashkohet bandave turke kur bëhet fjalë për anëtarësimin finlandez dhe suedez në NATO. Për sa kohë që Erdogan vazhdon të shpallë se do të vazhdojë të bllokojë pranimin e tyre, siç bëri disa ditë më parë, Hungaria as nuk ka gjasa të lëvizë”, tha Ålander.
Pra, çfarë është marrëveshja me Turqinë?
Rasti i Turqisë për ngecjen e anëtarësimit në NATO për Finlandën dhe Suedinë është më kompleks se ai i Hungarisë.
Turqit fillimisht kishin sinjalizuar se mbështesnin ofertat e NATO-s: në një telefonatë midis Presidentit Erdogan dhe Presidentit Niinistö në fillim të prillit, finlandezët morën garanci se nuk do të kishte asnjë problem.
Por vetëm një muaj më vonë dhe Turqia u tërhoq, duke dalë me një listë të arsyeve pse dy vendet nordike nuk mund të anëtarësoheshin në NATO, duke përfshirë mbështetjen e supozuar për grupet që Ankaraja i konsideron organizata terroriste.
Shpejt përpara një muaji tjetër deri në samitin e NATO-s në Madrid në fund të qershorit dhe pas njëfarë diplomacie intensive me dyer të mbyllura, Turqia arriti një marrëveshje për të mbështetur anëtarësimet – duke përfshirë ngritjen e bisedimeve trepalëshe për të zbutur çdo pikë pengese.
Këto diskutime filluan në Finlandë në gusht dhe pritej të vazhdonin në vjeshtë, por në fillim të muajit, Erdogan kishte vënë frenat në miratimin e ofertave – përsëri.
Në hapjen e parlamentit në Ankara më 1 tetor, ai u tha ligjvënësve se nëse Finlanda dhe Suedia nuk i përmbushin “premtimet” që i bënë Turqisë mbi sigurinë dhe terrorizmin, atëherë ai do të bllokonte ofertat e tyre për anëtarësim.
“Ne do të mbajmë qëndrimin tonë parimor dhe të vendosur për këtë çështje derisa të mbahen premtimet e dhëna vendit tonë”, tha Erdogan.
Një tjetër mizë në vaj është zemërimi turk në një emision satirik lajmesh në transmetuesin publik suedez SVT, i cili tallte Erdoganin. Ambasadori suedez në Ankara është thirrur për t’u zhveshur dhe koha nuk është aspak ideale.
“Formalisht i takon parlamentit turk të vendosë për aplikimin e Suedisë në NATO, por në fund është Erdogan ai që vendos – dhe ai është një person emocional që mund të zgjedhë absolutisht të ndëshkojë një homolog nëse ndihet i ofenduar,” Paul Levin, Drejtor i Institutit për Studime Turke në Universitetin e Stokholmit tha për Agjencinë Suedeze të Lajmeve TT.
Lista e blerjeve ushtarake të Ankarasë hyn në lojë
Turqia ende shpreson për një dritë jeshile për të blerë luftëtarët amerikanë F-16 – dhe ata mund të kërkojnë të përdorin vendimin e NATO-s të Finlandës dhe Suedisë si një mënyrë për t’i bërë presion amerikanëve që të miratojnë një marrëveshje (një komandant i lartë ushtarak turk tha së fundi nëse ka nuk kishte marrëveshje F-16, Turqia mund të blinte avionë të rinj luftarakë nga Rusia).
“Interesat strategjike të Turqisë kanë devijuar gjithnjë e më shumë nga pjesa tjetër e aleancës [NATO],” tha Toni Alaranta, një specialist i Turqisë në Institutin Finlandez të Çështjeve Ndërkombëtare, në një raport të fundit.
“Është e vështirë t’i shpëtosh përfundimit se elitat e politikës së jashtme të vendit janë jashtëzakonisht të dyshimta nëse është në fund të fundit në interesin e Turqisë të mbështesë zgjerimin e NATO-s në një kohë kur Turqia po përpiqet me vendosmëri të vazhdojë politikën e saj balancuese midis Perëndimit dhe Rusisë,” ka shkruar Dr Alaranta.
Ai tha gjithashtu se mund të argumentohet se Turqia i sheh më shumë anëtarësimet nordike në NATO si një element potencialisht shkatërrues, “duke acaruar më tej marrëdhëniet Perëndim-Rusi”.
Megjithatë, ai arriti në përfundimin se Turqia do të miratojë përfundimisht anëtarësimin e Finlandës dhe Suedisë.
Mund të jetë thjesht një çështje kohe dhe levave.
Burimi: Euronews
