Me gati 84% të popullsisë së botës që tani zotëron një smartphone dhe varësia jonë prej tyre po rritet gjatë gjithë kohës, këto pajisje janë bërë një rrugë tërheqëse për mashtruesit.
Vitin e kaluar, kompania e sigurisë kibernetike Kaspersky zbuloi rreth 3.5 milionë sulme me qëllim të keq ndaj përdoruesve të telefonave celularë. Mesazhet e padëshiruara që marrim në telefonat tanë nëpërmjet mesazheve me tekst ose emailit shpesh përmbajnë lidhje (links) me viruse, të cilët janë një lloj software keqdashës (malware).
Ekziston një shans i mirë që në një moment të keni instaluar malware që kanë infektuar telefonin tuaj dhe kanë funksionuar (pa e vënë re) në sfond. Sipas një raporti global të porositur nga kompania private Zimperium, më shumë se një e pesta e pajisjeve mobile kanë hasur në malware. Dhe katër në dhjetë celularë në mbarë botën janë të cenueshëm ndaj sulmeve kibernetike.
Por si e dini nëse telefoni juaj është shënjestruar? Dhe çfarë mund të bëni?
Si infektohet një telefon?
Ashtu si kompjuterët personalë, telefonat mund të rrezikohen nga malware.
Për shembull, virusi Hummingbad infektoi dhjetë milionë pajisje Android brenda pak muajsh nga krijimi i tij në vitin 2016 dhe vuri në rrezik deri në 85 milionë pajisje.
Në mënyrë tipike, një virus telefoni funksionon në të njëjtën mënyrë si një virus kompjuterik: një kod keqdashës infekton pajisjen tuaj, riprodhohet dhe përhapet në pajisje të tjera duke u dërguar automatikisht të tjerëve në listën tuaj të kontakteve ose duke e përcjellë veten automatikisht si një email.
Një virus mund të kufizojë funksionalitetin e telefonit tuaj, të dërgojë informacionin tuaj personal te hakerat, të dërgojë mesazhe të padëshiruara në kontaktet tuaja që links me malware dhe madje të lejojë operatorin e virusit t’ju “spiunojë” duke kapur hyrjet e ekranit dhe tastierës suaj dhe duke gjurmuar vendndodhjen tuaj gjeografike.
Në Australi, Scamwatch mori 16,000 raporte për virusin Flubot gjatë vetëm tetë javëve në vitin 2021. Ky virus u dërgon mesazhe me tekst përdoruesve të Android dhe iPhone me links me malware. Klikimi mbi links mund të çojë në shkarkimin e një aplikacioni keqdashës në telefonin tuaj, duke u dhënë mashtruesve akses në informacionin tuaj personal.
Mashtruesit e Flubot ndryshojnë rregullisht vendet e tyre të synuara. Sipas firmës së sigurisë kibernetike Bitdefender, operatorët FluBot synuan Australinë, Gjermaninë, Poloninë, Spanjën, Austrinë dhe vende të tjera evropiane midis 1 dhjetorit 2021 dhe 2 janarit të këtij viti.
A është më i sigurt Apple apo Android?
Ndërsa pajisjet Apple përgjithësisht konsiderohen më të sigurta se Android dhe më pak të prirur ndaj sulmeve të viruseve, përdoruesit e iPhone që modifikojnë telefonin e tyre hapen ndaj dobësive të sigurisë.
Në mënyrë të ngjashme, përdoruesit e Android që instalojnë aplikacione jashtë dyqanit të Google Play rrisin rrezikun e instalimit të malware. Rekomandohet që të gjithë përdoruesit e telefonit të qëndrojnë vigjilentë, pasi Apple dhe Android janë të prekshëm ndaj rreziqeve të sigurisë.
Thënë kështu, telefonat në përgjithësi janë më të mbrojtur nga viruset sesa kompjuterët personalë. Kjo ndodh sepse software zakonisht instalohet përmes dyqaneve të autorizuara të aplikacioneve që kontrollojnë çdo aplikacion (megjithëse disa aplikacione me qëllim të keq mund të kalojnë herë pas here nëpër çarje).
Gjithashtu, në krahasim me kompjuterët, telefonat janë më të sigurt pasi aplikacionet zakonisht janë “të vendosura në sandbox” në mjedisin e tyre të izoluar – të paaftë për të hyrë ose ndërhyrë në aplikacione të tjera. Kjo zvogëlon rrezikun e infeksionit ose kontaminimit të kryqëzuar nga malware. Megjithatë, asnjë pajisje nuk është plotësisht imun.
Kujdes nga shenjat
Ndërsa nuk është gjithmonë e lehtë të dallosh nëse telefoni juaj është i infektuar, ai do të shfaqë disa sjellje jonormale nëse është. Disa shenja për t’u kujdesur përfshijnë:
- performancë e dobët, si p.sh. aplikacionet që zgjasin më shumë se zakonisht për t’u hapur ose përplasjet e rastësishme
- shkarkim i tepërt i baterisë (për shkak të malware që punon vazhdimisht në sfond)
- rritja e konsumit të të dhënave celulare
- tarifat e pashpjeguara të faturimit (të cilat mund të përfshijnë tarifa të rritura të përdorimit të të dhënave si rezultat i software-t keqdashës që përtyp të dhënat tuaja)
- pop-ups të pazakontë
- pajisja mbinxehet papritur
Nëse dyshoni se një virus ka infektuar pajisjen tuaj, ka disa hapa që mund të ndërmerrni. Së pari, për të parandaluar dëmtimin e mëtejshëm, do t’ju duhet të hiqni malware. Këtu janë disa hapa të thjeshtë për zgjidhjen e problemeve:
- Përdorni një aplikacion të besueshëm antivirus për të skanuar telefonin tuaj për infeksione. Disa shitës me reputacion që ofrojnë shërbime mbrojtjeje me pagesë dhe falas përfshijnë Avast, AVG, Bitdefender, McAfee ose Norton.
- Pastroni hapësirën ruajtëse dhe cache të telefonit tuaj (në pajisjet Android), ose historikun e shfletimit dhe të dhënat e faqes në internet (në pajisjet Apple).
- Rinisni (restart) iPhone tuaj ose rinisni telefonin tuaj Android për të kaluar në modalitetin e sigurt – që është një veçori në Android që parandalon funksionimin e aplikacioneve të palëve të treta për aq kohë sa është i aktivizuar.
- Fshini çdo aplikacion të dyshimtë ose të panjohur nga lista e aplikacioneve të shkarkuara dhe, nëse jeni përdorues i Android, çaktivizoni modalitetin e sigurt pasi të fshihen aplikacionet.
Si zgjidhja e fundit, mund të kopjoni të gjitha të dhënat tuaja dhe të kryeni një factory reset në telefonin tuaj. Rivendosja e një telefoni në cilësimet e tij origjinale do të eliminojë çdo malware.
Mbroni telefonin tuaj nga infektimi
Tani që e keni rregulluar telefonin tuaj, është e rëndësishme ta mbroni atë kundër viruseve të ardhshme dhe rreziqeve të tjera të sigurisë. Aplikacionet e sigurisë celulare të përmendura më sipër do të ndihmojnë me këtë. Por ju gjithashtu mund të:
- shmangni klikimin e pop-ups të pazakonta ose links në mesazhe me tekst të pazakontë, postime në media sociale ose email
- instaloni vetëm aplikacione nga dyqanet e autorizuara të aplikacioneve, të tilla si Google Play ose App Store i Apple
- shmangni jailbreaking ose modifikimin e telefonit tuaj
- kontrolloni lejet e aplikacionit përpara se ta instaloni, në mënyrë që të jeni të vetëdijshëm se çfarë do të ketë akses aplikacioni (në vend që t’i besoni verbërisht)
- bëni kopje rezervë të të dhënave tuaja rregullisht (back up your data)
- mbajeni software-in e telefonit tuaj të përditësuar në versionin më të fundit (i cili do të ketë patches më të fundit të sigurisë)
Monitoroni vazhdimisht telefonin tuaj për aktivitete të dyshimta dhe besoni instinkteve tuaja të brendshme. Nëse diçka tingëllon shumë e mirë për të qenë e vërtetë, ndoshta është.
Burimi: The Next Web
