Rritjet e çmimeve në të gjithë eurozonën kanë arritur nivelin më të lartë në 13 vitet e fundit, por ato duhet të fillojnë të zbuten në gjysmën e dytë të vitit.
Rritja e mprehtë e Inflacionit – që tregon një rritje të nivelit të çmimeve të mallrave dhe shërbimeve që blejnë familjet – ka rrëmbyer titujt në mbarë botën, duke shkaktuar shqetësim teksa janari vendosi një rekord të ri.
Çmimet e konsumit në eurozonë u rritën me një rekord prej 5.1% muajin e kaluar sipas të dhënave më të fundit të Bankës Qendrore Evropiane (ECB), duke sfiduar pritjet për një ngadalësim.
Por cilat janë arsyet pas kësaj dhe çfarë mund të bëhet për ta ngadalësuar atë?
Cilat janë shkaqet?
Çmimet e larta u nxitën kryesisht nga rritja e tarifave të energjisë dhe së dyti nga ushqimi.
Çmimet e energjisë në Eurozonë ishin në janar 28.6% më të larta se në të njëjtin muaj të vitit të kaluar, një rritje rekord, ndërsa rritja e kostos së ushqimeve të papërpunuara u përshpejtua në 5.2%.
Çmimi i shërbimeve vazhdoi të rritet me 2.4%, ndërsa rritja e çmimeve të mallrave u ngadalësua në 2.3%.
Ndryshimet e lidhura me pandeminë përbëjnë kryesisht këto rritje.
Ekonomitë evropiane u rihapën ngadalë në vitin 2021 pasi u hoqën gjithnjë e më shumë kufizime. Njerëzit filluan të udhëtonin përsëri dhe të shkonin në restorante, duke blerë kështu më shumë, duke shpenzuar një pjesë të parave që nuk shpenzuan gjatë izolimeve.
Por logjistika nuk po ecën me të njëjtin ritëm.
Kompanitë e kanë të vështirë të vazhdojnë me kërkesën në rritje të shpejtë pasi rindërtojnë zinxhirët e furnizimit që u goditën keq nga pandemia.
Sfidat, të tilla si mungesa e kontejnerëve të transportit, do të thotë se transporti i mallrave është bërë më i vështirë dhe më i shtrenjtë. Sa më gjatë të vazhdojnë këto vështirësi, aq më shumë ka të ngjarë që kompanitë t’ua kalojnë këto kosto klientëve të tyre në formën e çmimeve më të larta.
Nafta, gazi dhe energjia elektrike janë bërë gjithashtu më të shtrenjta në mbarë botën.
Çmimet e energjisë u rritën pasi prodhimi i naftës dhe gazit ngeli prapa një kthimi të kërkesës së konsumatorit nga pandemia.
Sipas BQE-së, për shkak se një pjesë e madhe e kostove të kompanive dhe njerëzve lidhen me energjinë, çmimi i naftës, gazit dhe energjisë elektrike ka shumë rëndësi për inflacionin e përgjithshëm: gjysma e rritjes së fundit të inflacionit ishte për shkak të çmimeve më të larta të energjisë.
Sa kohë mund të zgjasë?
Komisioni Evropian tha të enjten se presionet inflacioniste ka të ngjarë të ulen vitin e ardhshëm.
“Pas arritjes së një norme rekord prej 4.6% në tremujorin e katërt të vitit të kaluar, inflacioni në eurozonë parashikohet të arrijë kulmin në 4.8% në tremujorin e parë të 2022 dhe të mbetet mbi 3% deri në tremujorin e tretë të vitit.” – thuhet në një deklaratë të Komisionit.
“Ndërsa presionet nga kufizimet e ofertës dhe çmimet e larta të energjisë zbehen, inflacioni pritet të bjerë në 2.1% në tremujorin e fundit të vitit, përpara se të lëvizë poshtë objektivit prej 2% të Bankës Qendrore Evropiane gjatë gjithë vitit 2023”, shtoi ai.
Por pasiguria mbetet e lartë pasi perspektiva e përgjithshme ekonomike evropiane varet nga tensionet gjeopolitike midis Ukrainës dhe Rusisë, por edhe nga evolucioni i pandemisë në të gjithë botën.
Thomas Wieser, një ekonomist amerikano-austriak që shërbeu si President i Grupit të Punës të Eurogrupit gjatë viteve të vështira të krizës financiare, shpjegoi për Euronews se është vërtet e vështirë të parashikohet se kur inflacioni do të bjerë realisht nën objektivin e BQE.
“Nuk e dimë. Situata jonë është më e mirë se në Mbretërinë e Bashkuar ose në SHBA, ku veçanërisht burimet e inflacionit në SHBA janë pjesërisht të ndryshme nga ato që kemi në zonën e euros, veçanërisht sepse stimuli fiskal në krye të një ekonomie tashmë në rritje të fuqishme ishte shumë, shumë më i lartë atje se sa në Evropë”, tha ai.
“Së dyti, ne nuk kemi asnjë të dhënë se kur do të fillojnë të zgjidhen problemet e zinxhirit të furnizimit. Ka arsye për të shpresuar se në gjysmën e dytë të vitit, kjo do të jetë shumë më mirë.”
“Dhe së treti, ribalancimi i kërkesës midis mallrave dhe shërbimeve në ekonominë tonë do të fillojë të rritet vetëm pasi të hiqet pjesa dërrmuese e kufizimeve, përfshirë kufizimet e udhëtimit. Përsëri, ne mund të jemi optimistë për gjysmën e dytë të vitit, por askush nuk e di.”
Çfarë mund të bëhet për të ndaluar rritjen e inflacionit?
Në fillim të këtij muaji, presidentja e BQE-së, Christine Lagarde, tha se nuk mund të përjashtonte qartë një rritje të normës së interesit më vonë në 2022 dhe tha se një takim i 10 marsit do të jetë vendimtar për të vendosur se sa shpejt banka qendrore do t’i jepte fund programit të saj afatgjatë të blerjes së obligacioneve si një mbështetje e krizës pandemike për ekonominë.
“Nëse inflacioni do të vazhdonte, mendoj se ka arsye për tërheqjen e stimulit mjaft shpejt në rrjedhën e vitit 2022,” tha Wieser për Euronews. “Inflacioni është i keq për ata që janë kursimtarë. Inflacioni është i keq për ata që kanë të ardhura nominale fikse ose mjaft të qëndrueshme, dhe kjo përfshin shumë njerëz në planet e përfitimeve të pensioneve dhe për këtë arsye një shkallë e lartë inflacioni është gjithmonë e keqe.”
Por me familjet më të varfra të prekura më së shumti, Guntram Wolff, drejtor i institutit të mendimit Bruegel me bazë në Bruksel, tha për Euronews se nevojiten masa më të guximshme nga politikëbërësit.
“Ajo që politikëbërësit mund të bëjnë është, sigurisht, të japin mbështetje për këto familje. Unë do të thosha se mbështetja nuk duhet të jetë një ulje e taksës së vlerës së shtuar për energjinë, por një transferim i drejtpërdrejtë në mënyrë që ata të kenë më shumë fuqi blerëse”, tha Wolff.
“Por ne ende duam që sinjali i çmimit të funksionojë, kështu që ne duam që familjet, në njëfarë kuptimi, të përpiqen të jenë të vetëdijshme për konsumin e tyre të energjisë dhe të reagojnë ndaj sinjalit të çmimit. Por unë mendoj se nevojiten transferta për familjet e varfra.”
Ndërsa ekspertët po monitorojnë situatën në të gjithë Evropën dhe botën, është mjaft e qartë se pasi pandemia nuk i ka prekur të gjitha vendet në mënyrë të barabartë, ky është edhe rasti i inflacionit.
Dhe debati se si të ecim përpara në epokën pas pandemisë nuk do të jetë i lehtë dhe ka nisur me një hije kërcënimesh gjeopolitike dhe financiare që qarkullojnë.
Burimi: Euronews
